Kerst hoeft voor mij niet meer joh

Net voor de Kerst liep ik hem tegen het lijf in de gang voor zijn appartement. Minder goedlachs als anders en misschien zelfs een beetje geïrriteerd. We kunnen het best met elkaar vinden dus durfde de opmerking te maken ‘gezellig Kerstgezichtje heeft u weer aangetrokken vandaag’. Hij keek me aan en ik zag het al aan zijn ogen voordat hij antwoordde: ‘Kerst hoeft van mij niet meer joh’. Geniet u niet van de mooie kersttuin? Ja, dat zeker wel maar ik heb er geen gevoel meer bij.

Alleen op de wereld achterblijven

Zijn ogen oogde triest en we raakten met elkaar in gesprek. ‘Ik zit hier al jaren te wachten op de dood en elke kerst is er voor mij één teveel’. Ik begreep maar al te goed dat ik hem niet kon overtuigen dat ook zijn kerst vast gezellig zou gaan worden. Zijn kinderloos huwelijk was al gestrand toen ik op de lagere school zat en dat is dus echt al heel lang geleden. Zijn ex-vrouw is al jaren geleden overleden, net als vrijwel zijn heel  sociale netwerk van vroeger. Wat overbleven is, zijn twee oudere zussen van over de negentig, die beide ook in een verpleeghuis zitten los van elkaar ergens in den lande. Voor zover bekend zijn ze beide niet meer bij machte om ooit nog eens langs te kunnen komen. Afgelopen maand liet zijn eerste contactpersoon, een neef van 81 jaar oud, weten dat hij geen eerste contactpersoon meer kon zijn omdat ook zijn gezondheid zeer snel achteruit gaat.

De oude man staat er meer dan eens alleen voor. Wachtend op de dood is al geen best vooruitzicht maar wetende dat er geen familielid is die ooit jouw uitvaart kan regelen maakt het des te triester. In zijn goeie tijd, zoals hij dat zelf verwoord, heeft hij ooit eens een testament opgesteld maar hij weet inmiddels dat zijn uitvaart door de gemeente geregeld gaat worden. Hij heeft er vrede mee zegt hij maar zijn lichaamstaal verraadt wat anders. Niet dat hij een vermogen na zal laten maar het is een doorn in zijn oog dat ‘die paar rotcenten’ dan toch bij ‘die overheid’ terecht gaan komen.

Alles draait om geld

Nu is deze man toch altijd wel een flinke brombeer en daar kan ik hem best wel eens mee pesten. Ik heb ooit zijn heilige kussentje geregeld dus ik kan bij hem wel een potje breken. Ik besloot hem dan ook netjes van repliek te dienen door de opmerking te plaatsen ‘ach, u kost de gemeenschap nu ook al geld dus het wordt gewoon een nette verrekening’. Hij keek me aan met zijn bekende vuur in zijn ogen. Wat??? Ik betaal hier een vermogen om te wonen en ik krijg er niks voor terug! Een opmerking die we regelmatig van hem horen.

Hij doelt op zijn eigen bijdrage voor de Wet Langdurige Zorg wat in zijn ogen veel te hoog is en waar hij vervolgens veel te weinig voor terugkrijgt. Daar kunnen we altijd leuk over discussiëren maar we hebben daar beide geen invloed op. Wat we beide wel weten is dat een verpleeghuis geen Hotel Des Indes is en daar zit vaak wel het nuance verschil.

Het gevoel van vroeger

Nee, kerst hoeft van mij niet meer joh, vervolgt hij. Ik heb niets en niemand meer. Dat zogenaamde kerstgevoel hier in dit verpleeghuis hoeft van mij ook allemaal niet. Nee, lekker bromen zoals u nu doet, maakt de kerstgedachte er ook niet beter op he? Een paar dagen voor de kerst was er voor de bewoners een zeer uitgebreide kerstlunch in ons restaurant. Meneer weigerde daar aan deel te nemen. Het was allemaal maar onzin. Hij had helemaal niks meer met kerst maar het was vooral frustratie en verdriet. Hij mistte immers de gezelligheid en het typische kerstgevoel van vroeger. Het was geen rijkdom maar het was eigen en dat was wat waard. Het gezin bij elkaar gaf een gevoel van warmte en geborgenheid. Als is het maar voor een moment. Toen een collega hem toch een bordje van het overheerlijke eten naar zijn appartement bracht, was hij dan wel erg dankbaar en heeft hij er ook erg van genoten.

De gedachte van deze man staat natuurlijk niet op zichzelf. Verblijven in een verpleeghuis zonder familie te hebben, zonder bezoek te krijgen. Het is simpelweg een trieste situatie. Hoe mooi een verpleeghuis ook is versierd met kerstversiering, hoeveel er ook georganiseerd wordt in deze dagen en hoe goed het zorgpersoneel ook zijn best doet om er een sfeervolle maand van te maken…. sommige bewoners zijn met kerst nog eenzamer dan dat ze op andere dagen al zijn.

Even aan hem denken

Gisteren, Eerste Kerstdag, zat ik met mijn mooie gezin aan tafel. Als vader van 4 prachtige kinderen, schoonvader van een lieve schoondochter en opa van een prachtige kleindochter, ben ik zeer bevoorrecht. Ik ben enorm dankbaar dat ik dit mooie stel weer aan tafel had en dat we konden genieten van elkaars aanwezigheid. Zeker dit jaar was dit geen ‘gewoonste zaak van de wereld’ zoals bij de meeste andere gezinnen.

Een moment dacht ik even aan deze brombeer. Zou hij mijn advies opgevolgd hebben? Zou hij inderdaad op kerstavond een wijntje gepakt hebben en voor zijn raam hebben gezeten? Vanuit zijn appartement heeft hij een geweldig uitzicht over onze kersttuin en rijkt zijn uitzicht tot aan Kijkduin. Mogelijk ziet u nog wat vervroegd vuurwerk boven de Vruchtbuurt had ik hem gezegd. Het verzacht misschien het gemis van vroeger en misschien kon deze man wel even genieten van het moment. Een wijntje, misschien wat kerstmuziek en een blik op al die duizenden lichtjes in de tuin.

Kerst hoeft voor mij niet meer joh, is een opmerking die ik de afgelopen weken van veel ouderen heb vernomen. Alleen zijn met kerst is nog erger dan eenzaam zijn op andere dagen. Hoe goed al het personeel ook zijn best doet binnen de muren van een verpleeghuis. Eenzaamheid in de ouderenzorg is triest, ook als je net als deze man weigert mee te doen aan activiteiten en liever op je eigen kamer verblijft. SI het dan zijn eigen schuld? Nee, ik denk het niet. Hij wacht eenzaam op de dood of zoals Jacob en Mike het zeiden: Op de kantlijn van de tijd, wachtend op de eeuwigheid.