Een voor allen, allen voor een

Als mij één ding is opgevallen na mijn carriereswitch naar de ouderenzorg, dan is het wel de ‘Een voor allen, allen voor een’ mentaliteit die er is tijdens een uitgeleide van een overleden bewoner. De uitdrukking suggereert een gevoel van solidariteit en gezamenlijkheid, waarbij elk individu de belangen van de groep als geheel en omgekeerd, vooropstelt. Zo ervaar ik dit nog steeds elke keer. Op elkaar letten op de momenten dat het nodig is.

Een eindje vergezellen

Voorop gesteld dat ik nog nooit van een uitgeleide had gehoord voor mijn carriereswitch naar een verpleeghuis, is het inmiddels een gebruik dat ik erg belangrijk vind. Respectvol maar ook pakkend in je emotie. Het uitgeleide doen van een overledene is een mooie benaming voor een laatste stukje van de reis van een overledene. Uitgeleide betekent letterlijk ‘iemand bij vertrek een eindje vergezellen‘. En zo is het ook eigenlijk. Bij de verpleeghuizen waar ik inmiddels heb gewerkt, is er altijd een uitgeleide met een haag van personeel in de hal. Deze haag wordt pas ontbonden als de voorloper, inderdaad de persoon voorop lopend voor de begrafenisauto, is ingestapt of uit het zicht is.

“Een voor allen, allen voor een” is een Latijnse spreuk (“Unus pro omnibus, omnes pro uno”) die in het Nederlands vertaald wordt met “Eén voor allen en allen voor één”. Deze spreuk staat bekend als het motto van de beroemde musketiers uit de roman van Alexandre Dumas, De Drie Musketiers, en wordt ook beschouwd als het nationale devies van Zwitserland. De liedjes van de musical zitten trouwens nog steeds in mijn hoofd. De kreet zit inmiddels in mijn hoofd bij elke uitgeleide van een bewoner uit ons verpleeghuis.

Ieder een eigen manier

Een uitgeleide heeft immers ook impact op het zorgpersoneel. Er is altijd één van hen die als eerste geconfronteerd word met de overleden persoon. Iemand dood aantreffen in bed, of elders, doet wat met je. Daarnaast zijn er tal van zorgmedewerkers die een band hebben opgebouwd met de betreffende bewoner en/of vaak op dezelfde afdeling van deze persoon hebben gewerkt. Het doet elk zorghart pijn weer iemand te moeten verliezen. Tijdens een uitgeleide zijn er ook collega’s die het hier moeilijk mee hebben omdat ze bijvoorbeeld kortgeleden een familielid hebben moeten verliezen. Weer anderen krijgen emotionele flashbacks bij het zien van een doodskist of baar tijdens een uitgeleide. En…. zoals eerder verteld, zijn er ook aanwezige leerlingen of stagiares die strak worden gevolgd bij het beleven van een dergelijke pittige werkervaring zoals een uitgeleide.

Saamhorigheid

Hoeveel onrust er ook mag zijn op dat moment door hoge werkdruk, slechte bezetting of wat dan ook, bij een uitgeleide letten we op elkaar. Wie heeft het er moeilijk mee, hoe reageert die of die. Ogen volgen altijd de hele haag. We zijn er voor elkaar. Een arm om elkaar heen, soms is een knipoog voldoende, een andere keer wordt een zakdoek aangereikt. Een moment van saamhorigheid en omkijken naar elkaar. Ik krijg daar een warm gevoel van.

Voor de bedroefde familieleden van de betreffende overleden persoon houden we een proffesionele werkhouding voor met vooral veel respect. Een laatste groet aan de overledene doen we ieder op dezelfde manier maar ook allemaal met een ander gevoel. Dat mag en het is fijn dat dit kan. Opgevangen worden door je eigen collega’s en management is van enorme waarde.

Door kort achter elkaar een aantal sterfgevallen te hebben meegemaakt in de privésfeer, hield ik me zo sterk en professioneel mogelijk. Echter de laatste uitgeleide raakte me. Niet in de laatste plaats omdat ikzelf het droevige nieuws telefonisch moest overbrengen aan de echtgenote, die er van overtuigd was dat haar echtgenoot aan de betere hand was. Dat zijn niet de leukste telefoontjes kan ik melden op de vroege morgen.

Letten op elkaar

Tijdens de uitgeleide voelde ik al de ogen van mijn directe collega en een aantal anderen op me gericht. Nadat de voorloper de begrafenisauto was ingestapt en de haag weer uiteenviel om de werkzaamheden voor de andere bewoners te hervatten, trachtte ik ongemerkt even een luchtje te gaan scheppen om ‘op adem te komen’. Dat werd uiteraard opgemerkt door enkele collega’s want de ongeschreven uitspraak ‘Een voor allen, allen voor een’ was weer duidelijk aanwezig. Net als de persoon die deze meneer dood in bed heeft aangetroffen, wordt er naar je omgekeken in ons verpleeghuis. Een teammanager die haar agenda even laat voor wat het is en vraagt wat ze voor je kan doen. Even een gesprekje, even je verhaal kunnen doen, even van je af kunnen praten.

Het zijn misschien de kleine dingen die het hem doen. Het zijn wel de momenten dat we er voor elkaar staan. Alle zorgharten staan dezelfde kant op. We staan voor onze bewoners en elk overlijden is een verlies. Dat verwerkt iedereen op zijn of haar eigen manier, maar je staat er niet alleen voor. Soms dikke tranen, soms alleen een arm om je heen. Het zijn de momenten dat elke zorgmedewerker laat zien dat er een eenhied is als het gaat om het laten spreken van een echt zorghart.

Een voor allen, allen voor een. Werken in de ouderenzorg is echt fantastich. Zorgen doe je met je hart, voor je bewoners, maar ook voor elkaar.