Herinneringen aan de psychiatrie van vroeger
Tijdens lessen op school over de GGZ, de geestelijke gezondheidszorg, kreeg ik opeens weer herinneringen aan de psychiatrie van vroeger. Ik ben (bijna) geboren en getogen in de personeelswoningen van psychiatrisch ziekenhuis Bloemendaal aan de Monsterseweg in Den Haag. Inmiddels heeft dit complex, of wat er dan nog van over is, Parnassia. Studenten van nu zouden hun ogen niet kunnen geloven als ze voor een dag even terug gingen in de tijd van de psychiatrie 35 jaar geleden.
Twee jaar geleden liep ik een oude bekende tegen het lijf op mijn werk in het restaurant. Zo maar uit het niets! Hij bekeek mijn naambordje op mijn zorgjasje en riep overtuigend: ‘jij bent een zoon van Wim! De schilder en later de repro-man!’. Ik moest even goed kijken want het uiterlijk paste niet helemaal meer bij zijn stem. Toch had ik ook een herkenning: “U bent de man van de blauwe BMW 2002!” Pff… dat je dat nog weet, ging hij verder.
Oh, wat een mooie tijd!
Niet veel later zaten we aan een tafeltje herinneringen op te halen aan het Bloemendaal uit de begin jaren 80. De man in kwestie was in mijn ogen altijd een hoogstaand persoon geweest. Net zoals je altijd ontzag had voor de huisarts, dominee en de baas van je vader. Ik werkte op Bloemendaal, met mijn net 16 jaar, als weekendhulp. Voor een deel reed ik op een Spijkstaal busje patiënten van en naar de kerk op zondagochtend vanaf diverse paviljoens en in de middag zat ik achter de receptie van een PG-afdeling, een prachtig pand aan een even zo mooi meertje. In de schoolvakanties werkte ik vooral bij de afdeling transport. Goh, dat waren toch de mooiste jaren van mijn jeugd denk ik. Op 22-jarige leeftijd verliet ik het ouderlijk huis en dus ook Bloemendaal.
Het vond het maar wat prachtig toen hij hoorde dat ik op latere leeftijd bezig ben met mijn verpleegkundige opleiding. ‘Had je toen al moeten doen! Zeg niet dat ik je het nooit gezegd heb!’. Hij had helemaal gelijk. Hij heeft me de oren gewassen toen ik veel te vroeg stopte met school en wel even fulltime op Bloemendaal wilde komen werken.
Al ruim 130 jaar oud
In 1892 werd het Psychiatrisch Ziekenhuis Bloemendaal geopend. Vroeger bestond het terrein van Bloemendaal, ruim 56ha groot, uit grote gebouwen waar patiënten op grote slaapzalen verbleven in de nacht. De paviljoens genoemd. Overdag was er de therapeutische bedrijvigheid elders op het terrein of verbleef men in de grote woonkamers waar een olifant nog geen kwaad kon doen. Alles was zo degelijk ingericht. Het was een wereld op zich met een eigen restaurant, winkeltjes, een uitgebreide facilitaire en technische dienst en zelfs een flink laboratorium, een mortuarium, een patholoog enz. enz . Oh ja, en de bedrijfsbrandweer waar mijn gesprekspartner commandant van was en waar je toen echt niet omheen kon. Mijn vader en onze buurmannen waren allen lid van deze bedrijfsbrandweer. Bij elke alarmering liep het laantje van de personeelswoningen uit naar de brandweerkazerne. Als kind fietste je dan achter de brandweerwagen aan want een brand was immers spannend om te zien.
De inservice-opleiding
Tot 1997 kon men via een inservice-opleiding verpleegkundige of ziekenverzorgende worden. Je genoot je opleiding dan intern bij je werkgever. De laatste leerlingen studeerden in 2000 af. De aankomende zusters woonden dan in het zusterhuis op het terrein en waren gelijk in dienst van Bloemendaal. Ik kwam er vrij snel achter waarom in het zusterhuis de meeste storingen waren, vaak schilders moesten komen en de elektricien er af en aan liep. De hospita hield alles streng in de gaten. Zelfs de regenpijp was niet altijd veilig 🙂 Ook in de soos onder de kerk was het opvallend druk met mannen als de zusters in opleiding een drankje gingen doen na schooltijd. Ik heb er veel geleerd….
Qua zorg is het simpelweg niet meer te vergelijken. In de jaren negentig werden door veranderde inzichten veel afdelingen van Parnassia verplaatst naar locaties dichter bij de stad. Toen ook de bekostiging van de GGZ- klinieken veranderde, had Parnassia minder bedden nodig en kwamen er veel gebouwen leeg te staan. De grote paviljoens zijn inmiddels allemaal afgebroken, evenals voorzieningen voor cliënten. Slechts enkele gebouwen herinneren nog aan het oude Bloemendaal. Het hoofdgebouw en de kerk hebben nog redelijk de tand des tijds doorstaan.
Herinneringen aan de psychiatrie van vroeger staan gelijk aan mijn kindertijd en verdere jeugd. Met oude bekenden hebben we het altijd nog graag over Bloemendaal en vooral over ‘Het laantje van Bloemendaal’.
