De paracetamol frustratie

In de ouderenzorg is paracetamol een gemeen goed. Toch ervaren zorgmedewerkers bewust of onbewust de paracetamol frustratie. Gevoed door opleiding en strenge protocollen laten we ons soms van de wijs maken en denken we niet meer logisch na. De paracetamol frustratie begint bij het protocol: ‘de arts heeft niks voorgeschreven’.

In de gezondheidszorg zijn genoeg protocollen en dat is in de meeste gevallen maar goed ook. De meest bekende op de werkvloer is de uitgifte van medicatie aan bewoners van een verpleeghuis. De arts schrijft medicatie voor in een elektronisch voorschrijf- en medicatiebeheersysteem. Het voorschrijven en toedienen van medicijnen verloopt op deze manier veilig, snel en efficiënt. De meeste medicatie wordt dan vervolgens aangeboden in een baxter. Een baxterrol is een medicijnrol die je steeds voor 1 week gebruikt. Het is een rol van zakjes waarin je geneesmiddelen zijn afgepast. Alle medicijnen worden op tijd en datum gesorteerd.

Een gediplomeerde zorgverlener vergelijkt elk baxterzakje met het medicatiebeheersysteem en bevestigd in dit systeem dat hij of zij deze medicatie aan de juiste bewoners uitreikt en/of laat innemen. Sommige medicatie wordt niet in een baxter aangeboden en dient los gegeven en apart afgetekend te worden in het systeem. Bij risicovolle medicatie dienen zelfs twee zorgverleners de medicatie te controleren en af te tekenen.

Snappen we het nog? OK, so far, so good. Medicatieveiligheid voor alles!

Uit de praktijk

Maar nu even naar de praktijk. Een bewoner klaagt wat over ziekerig zijn, hoofdpijn of wat dan ook. De bewoner vraagt aan een zorgvrager 2 paracetamol. Deze zorgvrager geeft dit dan door aan de verantwoordelijke gediplomeerde zorgverlener van de afdeling en die kijkt eens in het medicatiebeheersysteem. Verrek! Meneer mag dan wat ziekerig zijn maar de arts heeft geen paracetamol voorgeschreven. Ook niet op ‘zo nodig’. Dit laatste is vaak bedoeld voor extra medicatie als er bij de bewoner incidenteel behoefte aan is. Als er niks in het medicatiebeheersysteem staat, dan is er dus geen recept van de arts voorgeschreven.

Van een gediplomeerd zorgverlener wordt dan wel verwacht dat ze de betreffende bewoner zelf ook even bezoekt. Wat voor pijn heeft u? Waar zit de pijn? Hoelang heeft u deze klachten al? Heeft u nog andere klachten? Over het algemeen kijk je ook naar gedragsaspecten (onrustig, stil, teruggetrokken), mimiek (opengesperde ogen, fronsen, mondhoeken omlaag), houding (gespannen, lichaamsdeel afschermen) en verbale uitingen (kreunen, schreeuwen, huilen). Gewoon even klinisch redeneren zoals we dat noemen.

We zijn zo vergroeit met het medicatiebeheersysteem en de protocollen van medicatiebeheer dat we soms vergeten logisch en/of praktisch na te denken. Het is een soort hospitalisatie geworden binnen de ouderenzorg. Als er dus niks op recept staat dan mag het medicijn dus niet worden uitgegeven. Dat zit simpelweg gewoon in je hoofd.

Het protocol binnen onze verpleeghuis is dan dat de gediplomeerde zorgverlener belt naar de ‘dagoudste’ en/of de praktijkverpleegkundige. ‘Er staat niks op recept dus kan het niet geven. Vraag jij aan de arts voor een recept’. Ik moet toegeven dat ik automatisch een tijdje ben meegegaan met deze manier van werken. Ook ik zat te vast in het protocol dat logisch nadenken even op de achtergrond was geraakt.

Even logisch nadenken

Inmiddels reageer ik anders en stel ik enkele vragen terug. Van de week ging dit als volgt:

Collega: ‘Meneer vraagt om paracetamol maar het staat niet in Medimo (ons medicatiebeheersysteem) dus kan het niet aftekenen. Vraag jij even bij de arts of hij het in Medimo kan zetten?
Ik: de arts is even bezig maar heb jij thuis paracetamol?
Collega: Ja natuurlijk heb ik thuis paracetamol thuis maar daar heb ik nu niks aan
Ik: waar heb je die gekocht? Kruitvat of Etos?
Collega: Albert Heyn geloof ik. Waarom vraag je dat nu weer?
Ik: wanneer neem je dan paracetamol in?
Collega: Pff, nou vaak genoeg. In ieder geval een paar dagen per maand als het weer zover is
Ik: ik begrijp je helemaal. Maar je neemt dus in zonder dat je de huisarts belt toch? Of heb je daar een recept voor?
Collega: Ja pff.. natuurlijk. Het is maar paracetamol. Overal te koop! Daar heb ik geen recept voor nodig!
Ik: en wat was nou precies je vraag die ik aan de arts moest stellen?
Collega: een recept van de arts in Medimo voor deze meneer zodat ik hem paracetamol kan geven.
Ik: raar toch?
Collega: ja maar…. dat moet toch?
Ik: het zou makkelijker geweest zijn als je de paracetamol kon aftekenen in Medimo inderdaad. Maar geef jij die meneer nu maar gelijk 2 paracetamol hoor. Als je het gelijk even rapporteert in zijn zorgdossier, dan loop ik straks wel even langs de arts als ik in de buurt ben zodat de volgende keer het protocolletje en het proces weer in orde is.
Collega: ja, maar dat is dan wel op jouw verantwoording hoor.
Ik: daar ben ik me van bewust. Als meneer over 5 min aan het schuimbekken is naast zijn stoel, wil je dan even terugbellen?

Opeens begreep ze de strekking van het verhaal. Ja, deze meneer hoor je nooit zo snel over een pijntje of wat dan ook. Even niet lekker in je vel zitten, een hoofdpijntje. Ja, dan is 2 paracetamol een veilig en effectieve pijnstiller. De paracetamol frustratie is komt vooral om de hoek kijken als het protocol afwijkt van het logisch denken. Het lijkt simpel maar deze paracetamol frustratie kan de organisatie ook klauwen met geld kosten!

Geldverspilling

Wat als is en/of de arts niet aanwezig zijn op locatie? Bijvoorbeeld in de avond, nacht of weekend? Als het protocol strikt uitgevoerd wordt, dan dient er dus een spoedarts gebeld te worden. ‘Mag ik paracetamol toedienen en wilt u dit dan even in Medimo zetten zodat ik het kan aftekenen?’ Deze spoedartsen worden in de meeste verpleeghuizen uitbesteed aan derden. Deze specialisten rekenen een bedrag voor elk telefoontje, een apart tarief voor een verwerking en uiteraard ook een ander tarief voor het geval ze ter plaatse moeten komen voor een medische situatie die niet tot de volgende werkdag kan wachten voor de eigen arts. Het zijn standaard bedragen die passen bij de dienstverlening maar ik weet zeker dat als ik deze bedragen ga noemen dat er mensen zijn die zeggen: ‘pff, wat een bedragen!’

Anders gezegd: volg je het protocol door pas paracetamol toe te dienen in de nacht als het in Medimo staat, dan kost dit een flink bedrag omdat je de spoedarts moet bellen. En dat terwijl je thuis paracetamol koopt bij de Etos en zelf wel bepaald wanneer en hoeveel je er in neemt per dag. Zonde toch?

Voorkomen van frustratie

Om de de paracetamol frustratie te voorkomen staat bij verreweg de meeste bewoners paracetamol standaard in het medicatieoverzicht van de bewoners. Mocht het een keer nodig zijn dan kan het gewoon gegeven worden en ook gelijk worden afgetekend. Wel zo makkelijk. Het protocol is er niet voor niets dus laten we het zoveel mogelijk gewoon volgen en uitvoeren. Maar voor die uitzonderingen waar het zowaar niet in Medimo staat… laten we vooral helder blijven nadenken met onze kennis die we behoren te hebben.