Ik zeg u tegen u
Tutoyeren mag dan algemeen goed zijn geworden in Nederland maar ik zeg u tegen u op mijn werk. Het leek zo gewoon toen ik de gezondheidszorg in ging maar het bleek wat minder standaard dan ik had verwacht. Ik ben nu eenmaal gewend dat ik ‘u’ zeg tegen ouderen en al zeker als ik ze niet ken. In mijn werk zijn er uiteraard cliënten die graag hebben dat ik je/jij zeg of bij hun voornaam wil noemen. Ik heb daar moeite mee en maak slechts in een enkel geval een uitzondering.
Hoewel ik besef dat ik door mijn leeftijd qua levensjaren dichter bij de cliënten sta dan jongere collega’s, zijn het vaak toch de jongeren die ongevraagd je/jij zeggen of mensen bij hun voornaam gaan noemen. Ik vind daar dan wat van en spreek dat dan ook uit. Soms moet ik hen dan ook nog eens uitleggen waarom ik er moeite mee heb dat en 25-jarig meisje een vrouw van 87 jaar aanspreekt met ‘Sjaantje’. Ik vind het simpelweg geen gehoor, geen respect en geen professionele werkhouding.
Ik heb van huis uit meegekregen dat je leeftijdsgenoten van je ouders en ouder aanspreekt met u en dat doe je ook bij artsen, de dominee en de directeur. Het wordt al vaak ‘je’ en ‘jij’ als je elkaar beter kent en vaker ontmoet in een informele setting. Ik zie dat in het verenigingsleven waarbij je vaak samen bent met leeftijdsgenoten van je ouders waarbij je dan uiteindelijk toch gaat tutoyeren. Het vergemakkelijkt de omgang naar elkaar toe met wederzijds goedvinden.
Ik zeg u tegen u op de werkvloer naar al mijn cliënten maar toch zijn er uitzonderingen. De setting speelt mee in de in van welke soort zorg verleen je bij welke ‘soort’ cliënt. In de ouderenzorg heeft men steeds vaker de mond vol van kleinschalige woonvormen en persoonsgerichte zorg. In die zin bekijk je per persoon hoe iemand aangesproken wil worden. Op een PG-afdeling kan het juist een positieve uitwerking hebben om bepaalde mensen juist bij hun voornaam te noemen. Het kan het gevoel geven dat je dichterbij elkaar staat. In Nederland klinkt ‘u ‘ in veel gevallen toch wat afstandelijker dan in Duitsland of België. Onze buren zijn wat dat betreft nog steeds veel formeler.
Formeel ben ik wel op mijn huidige werkkring in de ouderenzorg: de revalidatie afdeling in het verpleeghuis. Deze afdeling is in tegenstelling tot de rest van het verpleeghuis minder woonvorm maar meer klinisch. Hier verblijven cliënten voor korte duur en zijn herstellende van een val, aandoening of operatie. 99% van onze cliënten komen dan ook bij ons via het ziekenhuis waar ze kort of langere tijd hebben verbleven. Op deze afdeling bouw je een andere relatie op dan op een afdeling waar cliënten bewoners zijn en nooit meer naar huis gaan. Op de afdeling revalidatie behoudt je dan juist een professionele werkhouding door formeel iedereen met ‘u’ aan te spreken. Niet alleen naar de cliënten, ook naar hun bezoek en ook als ik zeker weet dat ze jonger zijn dan ik.
Jongeren zijn het aanspreken met ‘u’ een stuk minder gewend en het is al heel vaak je/jij naar cliënten. Ook zijn er juist jonge collega’s die een dienst komen invallen die mij dan weer met ‘u’ aanspreken. In het begin maakte ik dan standaard de opmerking ‘zie ik er dan zo oud uit?’ Tegenwoordig weet ik het antwoord al dus laat ik de opmerking achterwege.
Afstand houden tot je cliënten in de zorg is voor de objectiviteit toch ook een must. Elkaar respecteren door elkaar met ‘u’ aan te spreken is dan een vanzelfsprekendheid lijkt mij. Anderzijds is werken in de ouderenzorg vooral zorgen met je hart. Je moet er een balans in vinden hoor ik altijd de collega’s roepen die al jaren in het vak zitten. Het speelt natuurlijk ook mee welke soort zorg je verleent in een verpleeg- of verzorgingshuis.
Eerder schreef ik al over Eva en ook vorig jaar op de PG-afdeling vonden mensen het plezieriger als ik hen bij de voornaam noemde. Juist omdat ze wilden of misschien wel zeker wisten, dat we samen hadden geknikkerd.
