De verborgen helden van de ouderenzorg
Ze worden bijna met uitsterven bedreigd en door de steeds complexere ouderenzorg komen de verborgen helden van de ouderenzorg steeds vaker voor het blok te staan. Het zijn de mensen die al ruim 30 jaar, en soms langer, in de ouderenzorg werkzaam zijn in de functie van Helpende. We noemen dat inmiddels graag niveau 2 omdat hiërarchie in de ouderenzorg veel afhangt van het kennisniveau van de medewerkers.
Verborgen helden
Toen ik blanco begon in de ouderenzorg was ik mij van geen hiërarchie bewust maar wist alleen dat de functie van verpleegkundige als ‘niveau 4′ in de ouderenzorg bekend stond. Het zei mij toen nog niet zo heel veel maar gaandeweg werden mij de verschillen duidelijk waarbij mij het meeste opviel, en nog, is dat het verschil van enig niveau in de meeste gevallen geen invloed heeft op de wijze hoe de cliënt in de ouderenzorg, in de basis, worden geholpen. Verborgen omdat de diesels van de ouderzorg als lagere functie in de zorg hiërarchie vaak niet gehoord worden. Helden omdat ze er elke dag weer staan voor hun cliënten. Een zekerheid dat je gewassen en aangekleed wordt is de basisbehoefte van elke cliënt.
Het zware werk
Ik noem ze inmiddels helden van de ouderenzorg omdat we het hier hebben over vaak de oudste medewerkers van het team die ook nog eens het minste verdienen en het zwaarste werk doen. Dat klinkt misschien raar maar het is vaak echt zo. Een niveau 3, een Verzorgende IG of niveau 4, de verpleegkundige, geven tijdens hun werk vaak ook medicatie en doen o.a. wondzorg bij de cliënten. De Helpende doet op dat moment de basiszorg bij de cliënt. Anders gezegd in de praktijk: tegen die tijd dat ik klaar ben met het uitzetten van de medicatie op de afdeling, heeft de Helpende al vaak 4 mensen volledig geholpen met de ochtendzorg.
Ze waren voor mij de grote leermeesters in mijn eerste maanden in de ouderenzorg. Iemand wassen is één maar iemand in een juiste volgorde verzorgen, aankleden en met diverse tilliften in de juiste rolstoel krijgen was toch wel een dingetje in het begin. Daar moet echt een methodiek in zitten, een logica waarom je deze volgorde onder de knie moet krijgen. Ik heb zo enorm veel van ze geleerd in de eerste periode van mijn intrede in de gezondheidszorg en nog kan ik vaak nog jaloers zijn op hun snelheid door hun handigheid en ervaring tijdens de ochtendzorg.
Frustratie en moe van veranderingen
Wat mij opviel was dat deze, vaak oudere, werkneemsters niet alleen enorm handig zijn in hun handelen, maar vaak ook terughoudend zijn naar nieuwe medewerkers. Als man en als leerling niveau 4 moest ik wel even extra mijn best doen om het vertrouwen te winnen. Deze terughoudendheid kwam vaak voort uit frustratie door de vele veranderingen die ze al hadden meegemaakt in al die jaren dat ze werkzaam waren. Fusies, verschillende locatie managers, teamleidsters en verschillende manieren van werken. Ze hadden alles al meegemaakt maar voor hen staat één ding vast: kom niet aan mijn mensen! Deze groep mensen is enorm groot en dat brengt de ouderenzorg binnenkort in nog grotere problemen dan nu al het geval is. Als die net aan 60-tigers gaan de komende jaren de zorg uit en dat zullen we merken. Die uitstroom is echt niet te compenseren met de instroom van nieuwe medewerkers.
Complexe ouderenzorg
De ouderenzorg wordt steeds complexer en de kennis van elke medewerker in de ouderenzorg moet daar op worden aangepast. Veel organisaties zijn dan ook van mening dat elke Helpende in de ouderenzorg een kennisstap omhoog dient te maken. Om de stap naar niveau 3, de verzorgende IG, zie je steeds vaker ook het niveau 2.5 voorbij komen. Kan een betreffende medewerker wel die stap omhoog maken? Is ze nu niet goed in haar werk dan? Basiszorg blijft toch basiszorg? Wassen en aankleden, verschonen, steunkousen, gebruik tillift e.d. Deze handelingen blijven bestaan. Het grote verschil zit hem in de echte zorgmomenten vooral in het aanreiken en toedienen van medicatie en wondzorg. Uiteraard los van de voorbehouden en risicovolle handelingen.
Stress en burn-out
Het zijn vaak de dames die inmiddels de 60 jaar naderen of al hebben gepasseerd. Via voorzichtige dwang voelen ze de drang om na ruim 20, 30 jaar weer de schoolbanken in te gaan. Ze worden vaak voor het blok gezet. Bang om de laatste jaren van hun werkende leven buitenspel gezet te worden. De afgelopen jaren zag ik hierdoor veel stress bij een aantal van deze enorme ervaren collega’s.
Niet iedereen voelt zich thuis in de schoolbanken. Veel collega’s die al 30 jaar als Helpende werken, hebben ook helemaal niet de behoefte om een stap omhoog te maken, soms kunnen ze dat ook simpelweg niet. In een aantal gevallen zag ik enkele van deze verborgen helden van de ouderenzorg gewoon afbranden. Recent nog viel een collega diep in een burn-out. Ze wilde zo enorm graag die stap omhoog maken. Ze greep misschien te hoog en kreeg in ieder geval te weinig ondersteuning. Was dat het allemaal waard? Waarom heeft men haar zo onder druk gezet? Ik heb echt met haar te doen. Een kanjer in haar werk, een echt mensen-mens zit nu thuis en de druk op de zorg wordt groter en groter.
Uitstroom – instroom
Vast staat dat heel veel van deze wat oudere werkneemsters de komende jaren uit zullen treden. genieten van een welverdiend pensioen. Indien je 45 jaar in de zorg hebt gewerkt kan men nu met pensioen. De 45 dienstjaren gaan tellen vanaf het moment dat je een arbeidsovereenkomst in de Zorg en Welzijn hebt. Dus als je op je vijftiende als afwasser in de keuken van een verpleeghuis werkt, en erna 45 jaar in zorg en welzijn werkt, en eindigt met een baan in de VVT, dan mag je op je zestigste met pensioen. De instroom is al jaren veel minder dan de uitstroom en dat zie ik de komende jaren niet snel veranderen. Wat ik wel zie veranderen is de toename van het aantal ouderen. Ja, dat wordt nog wat als er nu al zo ontzettend veel tekorten zijn in de gezondheidszorg.
