De dankbare wereld van dementie

In mijn tweede leerjaar van mijn opleiding kwam ik te werken op een PG-afdeling van een verpleeghuis. De dankbare wereld van dementie. Zorgen voor mensen met dementie achter een gesloten deur om het zo maar direct te omschrijven. Ik kan terugkijken op een prachtig jaar waarin ik veel geleerd heb, veel heb liefgehad en ook veel trieste zaken heb moeten beleven. Dit laatste vooral omdat de Corona-crisis begon….

Dementie is een verzamelnaam voor meer dan 50 ziekten, waarbij de hersenen informatie niet meer goed kunnen verwerken. De bekendste is de ziekte van Alzheimer. Maar liefst 70 procent van alle mensen met dementie heeft Alzheimer. Daarnaast komen vasculaire dementie, frontotemporale dementie (FTD) en Lewy body dementie veel voor. Mensen met dementie hebben een combinatie van symptomen, bijvoorbeeld geheugenverlies en veranderend gedrag. In Nederland hebben ruim 270.000 mensen dementie. Het aantal mensen met dementie zal als gevolg van de vergrijzing in de toekomst explosief stijgen naar meer dan een half miljoen in 2040.

Gedurende het ziekteproces neemt zowel het aantal klachten als de ernst van de klachten toe. Hoewel het ziekteproces bij dementie per persoon verschilt, zijn er grofweg drie fasen van dementie: de vroege fase, de middenfase en de late fase. Deze fase kunnen elkaar ook overlappen.

Ik werkte afgelopen jaar vooral met mensen die ingedeeld zouden kunnen worden in de middenfase en late fase.

Middenfase

In de middenfase worden de veranderingen duidelijker en meer zichtbaar. De persoon met dementie wordt meer afhankelijk van anderen en heeft bijvoorbeeld hulp nodig bij dagelijkse dingen zoals eten, wassen, aankleden en toiletbezoek. Andere signalen hierbij zijn:

• In de war zijn over tijd, plaats en datum
• Weglopen en de weg kwijtraken
• Moeite met het herkennen van mensen
• Een verstoord dag- en nachtritme
• Wantrouwen en achterdocht
• Gevaarlijke situaties, zoals het gas openzetten zonder het aan te steken
• Vreemd gedrag zoals in haar nachtjapon de straat op gaan
• Waandenkbeelden en hallucinaties

Late fase

De late fase van Alzheimer kenmerkt zich door volledige afhankelijkheid. Het geheugenverlies is groot. Daarnaast gaat iemand ook lichamelijk achteruit. Het lopen gaat moeizaam en schuifelend of lukt helemaal niet meer. Uiteindelijk wordt iemand bedlegerig en heeft hij of zij volledige verzorging nodig. Andere mogelijke kenmerken zijn:

• Veel eten en toch veel gewicht verliezen
• Moeite hebben met kauwen en slikken
• Incontinentie
• Spraakverlies, soms kent iemand nog een paar woorden die ze steeds herhaalt
• Onrustig gedrag, schreeuwen of zoeken naar iets of iemand
• Verdrietig of boos, zelfs agressief gedrag vertonen, vooral als iemand zich bedreigd voelt
• Woede-uitbarstingen tijdens de lichamelijke verzorging, door onbegrip
• Moeite met uiten

Bij de zorg en ondersteuning van mensen met dementie is het van belang om aan te sluiten bij de fase waarin iemand zich bevindt. Bij belevingsgerichte zorg wordt er uitgegaan van de ik-beleving: hoe ervaart iemand zichzelf en de wereld om hem heen. Warmte en geborgenheid zijn hierin belangrijke aspecten. Iemands angst wegnemen en zorgen dat de persoon zich veilig en begrepen voelt. Denken vanuit hun eigen wereld vraagt soms veel energie maar je krijgt er veel voor terug. Als de onrust plaats maakt voor plezier dan is vaak het hek van de dam en ontstaat er weer een geweldige werkdag of -avond.

Vast staat dat het werken op een PG-afdeling bijzonder mooi is en dat je vooral enorm veel kunt lachen om gebeurtenissen en situaties. Anekdotes genoeg die zich prima laten vangen in verhalen op deze website. De dankbare wereld van dementie is mooi genoeg om er ooit weer terug te keren. Ook als verpleegkundige zie ik genoeg mogelijkheden om een toegevoegde waarde te zijn op een PG-afdeling.